Giảm tốc độ chạy xe khi mưa như thế nào là hợp lý để an toàn?

Sau hàng loạt những tai nạn xảy ra khi trời mưa do. Nguyên nhân là do hiện tượng trượt nước (aquaplaning hay hydroplaning) khiến phanh không kịp. Rất nhiều người thắc mắc rằng mưa có nên giảm tốc độ không? Giảm tốc độ bao nhiêu là hợp lý khi trời mưa? Nếu giảm tốc độ xe chạy xuống dưới tốc độ tối thiểu chỉ dẫn có bị phạt không? Tại sao không cắm biển hạn chế tốc độ khi trời mưa? Đường cao tốc thì phải chạy theo tốc độ thiết kế, tại sao phải giảm tốc độ chạy xe? Và nếu cần thiết, thì phải giảm tốc độ chạy xe khi mưa như thế nào để hợp lý và an toàn?

Vấn đề quan điểm

Sau vô lăng là sự an toàn của bản thân, của những người ngồi trên xe cũng như những người tham gia giao thông xung quanh. An toàn của mình, thì chính mình phải quan tâm trước tiên. Nếu chúng ta băn khoăn giữa việc bị phạt do chạy dưới tốc độ quy định, với tính mạng thì sự lựa chọn đã quá hiển nhiên. Xe của chúng ta không phải xe bọc thép. Và chúng ta là người bằng xương bằng thịt, không phải siêu nhân mình đồng da sắt. Hãy lựa chọn sự an toàn cho bản thân và mọi người trước tiên.

Tại sao khi mưa nên giảm tốc độ chạy xe?

Khi mưa, sức bám của bánh xe và mặt đường giảm, nếu trường hợp cần phanh gấp thì quãng đường phanh sẽ dài hơn so với điều kiện đường khô ráo. Tốc độ càng cao thì chiều dài phanh càng lớn. Chiều dài phanh còn phụ thuộc độ nhám của mặt đường, trọng lượng xe, mức độ mòn của má phanh, xe có được trang bị các công nghệ hỗ trợ không? Ví dụ các hệ thống như: phân bổ lực phanh điện tử EBD – Electronic Brake Distribution, hỗ trợ phanh khẩn cấp – Break Assist, chống bó cứng phanh ABS – Anti-Lock Brake System, Cân bằng điện tử ESP – Electronic Stability Program…

Ngoài chiều dài phanh, thì khi xe chạy trên mặt đường có màng nước dày do nước đọng trên mặt đường hoặc mưa to chưa thoát kịp, có hiện tượng trượt nước (aquaplaning hay hydroplaning). Hiện tượng trượt nước phụ thuộc vào:

• Tốc độ và gia tốc của xe, mức độ phanh và mức độ đánh lái của lái xe. Xe nên lắp hệ thống camera hành trình cảnh báo tốc độ;
• Chiều sâu rãnh lốp và mức độ mòn của lốp;
• Áp suất lốp: Áp suất lốp quá mức có thể khiến lốp xe bị lệch vào bên trong, nâng cao tâm lốp xe và ngăn không cho rãnh lốp thoát nước. Do đó, xe cần lắp cảm biến áp suất lốp;
• Tỷ lệ chiều dày của lốp so với bề rộng lốp: tỷ lệ này càng nhỏ thì diện tiếp xúc giữa lốp và mặt đường càng dài và càng mỏng thì xe càng ít có hiện tượng trượt nước (lốp mỏng và đường kính lớn thì ít bị ảnh hưởng hơn so với lốp dày và đường kính nhỏ);
• Trọng lượng xe: Xe có trọng lượng lớn nếu lốp xe được bơm căng đúng cách sẽ kéo dài diện tích tiếp xúc giữa bánh xe và mặt đường, cải thiện tỷ lệ chiều dày/bề rộng lốp và có thể giảm thiểu hiện tượng trượt nước. Tuy nhiên, trọng lượng có thể có tác dụng ngược lại nếu lốp xe bị non;
• Loại phương tiện: Các phương tiện như xe đầu kéo, xe kéo rơ moóc…) có khả năng bị ảnh hưởng nhiều hơn vì tình trạng trượt nước không đồng nhất do phân bố trọng lượng không đồng đều.

Quy định pháp luật về việc di chuyển xe trong điều kiện không thuận lợi

#1. Quy định về các trường hợp phải giảm tốc độ

Vì các lý do trên, mưa thì người lái xe nên chủ động giảm tốc độ. Tại Việt Nam, Theo thông tư 31/2019/TT-BGTVT ngày 29 tháng 08 năm 2019 của bộ Giao thông Vận tải quy định các trường hợp phải giảm tốc độ tại điều 05. Trong đó có mục 11 “ Trời mưa; có sương mù, khói, bụi; mặt đường trơn trượt, lầy lội, có nhiều đất đá, vật liệu rơi vãi”.

#2. Quy định về khoảng cách an toàn trong điều kiện xấu

Khoảng cách an toàn giữa hai xe khi tham gia giao thông trên đường được quy định tại mục 11. Trong đó, mục 2b quy định “Khi trời mưa, có sương mù, mặt đường trơn trượt, đường có địa hình quanh co, đèo dốc, tầm nhìn hạn chế, người lái xe phải điều chỉnh khoảng cách an toàn thích hợp lớn hơn trị số ghi trên biển báo hoặc trị số được quy định tại điểm a Khoản này”. Như vậy, khi mưa lái xe phải giảm tốc độ và tăng khoảng cách an toàn giữa hai xe khi tham gia giao thông.

#3. Trong điều kiện xấu, chạy dưới tốc độ tối thiểu có vi phạm luật không

Tại Việt Nam, quy chuẩn Việt Nam 41/2019/BGTVT quy định về biển R.306 “Tốc độ tối thiểu cho phép”, tại mục D.6. b) “Biển có hiệu lực bắt buộc các loại xe cơ giới vận hành với tốc độ không nhỏ hơn trị số ghi trên biển trong điều kiện giao thông thuận lợi và an toàn. Các loại xe có tốc độ tối đa theo quy định của nhà sản xuất không đạt tốc độ tối thiểu đã ghi trên biển không được phép đi vào đường này”.

Như vậy, các phương tiện không được phép chạy với tốc độ nhỏ hơn tốc độ tối thiểu trong điều kiện GIAO THÔNG THUẬN LỢI và AN TOÀN. Do đó, khi chạy dưới tốc độ tối thiểu trong điều kiện mưa to, hạn chế tầm nhìn là không bị phạt. Hay đơn giản là ví dụ cao tốc có tai nạn, tắc đường thì làm sao bảo đảm tốc độ tối thiểu được.

#4. Tại sao không có biển quy định hạn chế tốc độ khi mưa?

Trước kia, có một số cao tốc có biển hạn chế tốc độ khi mưa. Nhưng biển này không có trong quy chuẩn Việt Nam. Ngày 18/12/2014, Tổng cục Đường bộ Việt Nam có văn bản số 6721/TCĐBVN-CQLĐBCT về việc rà soát, điều chỉnh biển báo hiệu hạn chế tốc độ, biển cấm dừng, cấm đỗ xe trên đường cao tốc. Văn bản nêu rõ, hiện nay, trên một số tuyến cao tốc và tuyến quốc lộ tổ chức khai thác như tiêu chuẩn đường cao tốc đang lắp đặt các biển cấm đỗ, cấm dừng, biển hạn chế tốc độ khi trời mưa (có hình vẽ đám mây, mưa).

Căn cứ Luật Giao thông đường bộ 2008, phương tiện lưu thông trên đường cao tốc không được chạy quá tốc độ tối đa và dưới tốc độ tối thiểu; chỉ được dừng đỗ xe ở nơi quy định. Quy chuẩn QCVN41:2012/BGTVT “Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia về báo hiệu đường bộ” và Tiêu chuẩn 22TCN 331-2005 “Biển chỉ dẫn trên đường cao tốc” không có biển báo nào quy định hạn chế tốc độ khi trời mưa.

Vì vậy, việc cắm biển báo cấm đỗ, cấm dừng xe, biển quy định hạn chế tốc độ khi trời mưa trên đường cao tốc là không cần thiết, gây nhầm lẫn cho người điều khiển phương tiện và các cơ quan chức năng khi thực thi nhiệm vụ. Tổng cục ĐBVN đề nghị các cơ quan, đơn vị không lắp đặt các biển trên; rà soát, nếu đã lắp đặt thì tháo bỏ (nguồn drvn.gov.vn).

Hiện các đường cao tốc chỉ dùng biển báo điện tử để cảnh báo các lái xe chú ý giảm tốc độ khi thời tiết xấu mà không có biển hạn chế tốc độ khi mưa. Ở nước ngoài người ta sử dụng biển báo điện tử để thay đổi tốc độ hạn chế tuỳ theo điều kiện thời tiết (VMS – Variable Speed Limits). Thật tuyệt vời phải không nào?

#5. Đường cao tốc tại sao chạy với tốc độ thấp?

TCVN 5729/2012 định nghĩa: Đường cao tốc là đường dành cho xe cơ giới, có dải phân cách chia đường cho xe chạy hai chiều riêng biệt; không giao nhau cùng mức với một hoặc các đường khác; được bố trí đầy đủ trang thiết bị phục vụ, bảo đảm giao thông liên tục, an toàn, rút ngắn thời gian hành trình và chỉ cho xe ra, vào ở những điểm nhất định.

Đường cao tốc được chia thành các cấp khác nhau tuỳ theo tốc độ thiết kế. Tại Việt Nam hiện chia 4 cấp là cấp 60, 80, 100, 120 ứng với tốc độ thiết kế là 60, 80, 100, 120 km/h. Ví dụ đường được thiết kế với tốc độ 100km/h và hiện được khai thác với tốc độ 100km/h. Có nghĩa là các yếu tố hình học của tuyến như bán kính cong, độ dốc dọc tối đa, … đảm bảo phương tiện có thể chạy an toàn với tốc độ 100km/h. Nhưng trong điều kiện thông thường (mặt đường khô ráo, trời không mưa, không có sương mù…) (theo TCVN 4054 – 2005). Ví dụ khi trời mưa rất to hay sương mù dày đặc, tầm nhìn rất hạn chế, hay mưa ngập. Thì nhiều người phải nói là “bò lê lết” về đến nhà an toàn đã là tốt rồi. Chứ đừng nói đi với tốc độ chậm 30 – 40 km/h.

Vì không có quy định cụ thể nên hiểu thế nào là tốc độ an toàn trong điều kiện thời tiết bất lợi sẽ tuỳ từng người. Tốc độ tối đa cho phép là 100 km/h mà trời mưa bạn giảm tốc xuống còn 99 km/h vẫn có thể chống chế tôi giảm tốc độ theo Thông tư 31/2019 của bộ GTVT rồi, vẫn không vi phạm. Bạn cũng có thể phàn nàn rằng tại sao cao tốc mà chỉ chạy tốc độ thấp. Tuy nhiên, khi mưa với tầm nhìn hạn chế, khó ăn phanh. Quyền quyết định vẫn là ở bạn, nhưng nên nhớ sau tay lái của bạn là tính mạng bản thân mình và người khác

Cho nên, khi tham gia giao thông hãy kiểm soát tốt, biết làm chủ tốc độ của mình. Bạn chạy chậm kiểu rùa bò trên cao tốc trong điều kiện giao thông thuận lợi thì chưa chắc an toàn. Nhưng bạn chạy nhanh trong điều kiện thời tiết bất lợi thì rất dễ tai nạn. AN TOÀN của mình trước hết phải do mình quyết định.